Tijdens de jaarlijkse docentenmiddag van de faculteit Religie, Cultuur en Maatschappij van de Universiteit Groningen ging het over de verbinding van het vakgebied levensbeschouwing met burgerschapsvorming. In de aankondiging werd al de nadruk gelegd op het belang van een onderzoekende en dialogische houding als leerlingen aan de slag gaan met maatschappelijke en existentiële vragen.

Seksuele en genderdiversiteit

Vanuit het onderzoek presenteerde Daphne Nederhoed een aantal interessante situaties vanuit een project over religieuze diversiteit in relatie tot respect voor seksuele en genderdiversiteit. als bij voordbeeld een gesprek op gang wordt gebracht door bepaalde woorden te tekenen op het bord een leerling weigert om homoseksualiteit te tekenen, wat doe je dan? En wat doe je als docent wanneer je deze situatie ziet terwijl een externe trainer met de groep bezig is? Goed om dit soort situaties te bespreken en te zien hoeveel kanten er aan een verhaal, een interventie en de doorwerking van een situatie zitten.

Het mooiste werk van de wereld

in zijn bijdrage benadrukte Marcel Elsenaar dat het werk van docenten levensbeschouwing juist vanwege de maatschappelijke veranderingen zo belangrijk is. Het is het mooiste werk van de wereld, en daarom heb je bij het werk zelf helemaal geen last van werkdruk. vanuit de zaal werd opgemerkt dat de werkdruk inderdaad komt door alles er omheen. Maar jongeren de wereld laten zien en met hen meekijken hoe zij iemand kunnen zijn in die wereld, daar doe je het voor.

Die leerling, die zijn of haar plek zoekt in de wereld, en al een beetje gevonden heeft, die leerling staat centraal in de benadering van het vakgebied die LERVO ontwikkelt. Het gebruik van de tien vak-eigen perspectieven is een manier om vorm te geven aan het leren kijken, leren bevragen op manieren die ook generaties voor ons al deden.

Identiteitscrisis

Tegelijk benadrukte Marcel dat we in een spannende tijd leven. Hij citeerde kunstenaar Lucas de Man die recent bij een Springtij-bijeenkomst met allerlei maatschappelijke partijen naar voren bracht dat we denken dat we allerlei technische en organisatorische vraagstukken op ons bordje hebben, maar dat het veel erger is. we zitten als samenleving collectief in een identiteitscrisis. we weten niet meer wie we zijn, en hoe we in relatie staan tot het leven, de wereld. Zelfs het verhaal dat alles goed komt als je maar je best doet en hart werkt is volgens hem niet meer waar. Met zijn verhaal sloot De Man helemaal aan bij de zorgen die Bert Roebben in zijn boek Religieuze Kartografie verwoordt als hij spreekt van opgroeien in een ‘hermeneutische storm’.

Levensbeschouwelijke en religieuze geletterdheid is daarom van belang. Alle feiten en verbanden die bij andere vakken over de wereld en de mensenlijke samenleving worden verteld helpen nog niet om tot een betekenisvol verhaal over de wereld te komen. Daarvoor heb je verhalen nodig, rituelen, voorstellingen die tijd en ruimte overstijgen. Begrip van religieuze tradities doet je realiseren dat we niet de eersten zijn die zoeken naar dat zinsverband. Kennis van morele redeneerwijzen laten je zien dat het ertoe doet hoe je tot een oordeel komt. ervaringen met de betekenis van levensbeschouwelijke tradities voor mensen stellen je in staat vragen te stellen bij situaties die in de actualiteit verschijnen.

Perspectiefwissel

Levensbeschouwelijk onderwijs zorgt ervoor dat onze jongeren burger kunnen worden en mee verantwoordelijk kunnen zijn omdat ze van perspectief kunnen wisselen: weten dat een vraagstuk, praktisch of principieel, er vanuit een andere positie wezenlijk anders uit kan zien, en dat je voor een goede omgang met het vraagstuk ook die andere positie in moet proberen te nemen, er interesse voor hebben. Ook al zul je altijd bij je eigen mening blijven, het maakt verschil om te weten dat dit voor jou logisch is, en voor een ander niet.

Dit kunnen alle leerlingen leren, dit kunnen docenten levensbeschouwing bijdragen aan het leven van leerlingen en aan de samenleving. Daarom zijn docenten levensbeschouwing zo belangrijk in de school.

Wil je tijdens een studiedag of sectiebijeenkomst over dit thema verder praten, neem dan contact op: melsenaar@verus.nl

Dank aan Han Bakker voor de uitnodiging, en het vervolg van de docentenmiddag zijn twee PLG-bijeenkomsten op 28 januari en 22 mei van 14 – 17 uur. zie hier meer informatie 

beeld: springtij Forum 2024 Hier sprak Lucas de Man