Wat gebeurt er wanneer je met je sectie in gesprek gaat over jullie vak? Wat gebeurt er als je de tijd neemt om te onderzoeken waar jullie voor staan, wat je leerlingen wilt meegeven en hoe ons vak zich verhoudt tot de missie van de school?

Afgelopen maanden werkte ik met een aantal secties levensbeschouwing en godsdienst. De aanleiding verschilde: soms was het een dreigende vermindering van lessen, dan weer grote onderlinge verschillen in visie, of het voorstel om het vak samen te voegen met maatschappijleer. De kernvraag was telkens dezelfde: help ons om het gesprek aan te gaan over het programma van onze lessen en het vakleerplan waarin we boven de verschillen uit gaan zien wat we gemeenschappelijk hebben..

 Wat is – in deze tijd- de bedoeling van ons vak?

In veel secties bleek er geen gedeeld beeld te bestaan van de essentie van het vak. Tegelijkertijd voelde iedereen wél aan hoe waardevol en betekenisvol het is voor de ontwikkeling van leerlingen. Maar: wat is precies de logica achter het programma? Hoe zijn onderwerpen en werkvormen gekozen, en waarom? En nog belangrijker: hoe sluit dit aan bij de bredere missie van de school – niet alleen vanuit de levensbeschouwelijke identiteit, maar ook voor de pedagogische en maatschappelijke opdracht?

Beginnen met het eind voor ogen

Een krachtige ingang voor zo’n gesprek is deze vraag: Wat wil je dat leerlingen meenemen als ze onze school verlaten, op het gebied van levensbeschouwing en religie? Welke kennis, vaardigheden en houding gun je ze voor hun leven en hun vervolgopleiding of werk? Van daaruit kun je terug redeneren: waar in het programma komt dit terug? Welke thema’s, kenniskaders en werkvormen dragen daaraan bij? En zie je een opbouw waarbij leerlingen steeds zelfstandiger leren omgaan met religieuze en levensbeschouwelijke vragen?

Van Babylonische spraakverwarring naar perspectiefwisseling

Wat deze gesprekken vaak verrassend mooi maakt, is hoe veel sectieleden van elkaar leren. Over elkaars bedoelingen, ervaringen en achtergronden. Eenzelfde les kan totaal verschillend uitpakken per klas – hoe ga je daarmee om? In het gesprek ontstaat vaak een mix van trots én het inzicht dat bepaalde onderdelen anders of beter kunnen. En ja, het schuurt soms ook. Want we komen uit verschillende tradities en disciplines: humanisten, dominees, religiewetenschappers, theologen, antropologen – allemaal met een eigen taal en referentiekader.

Juist daarom is het zó belangrijk om ruimte te maken voor verhalen. Verhalen over lessen waarin je zag dat leerlingen werkelijk groeiden. Opdrachten waarin ze écht leerden omgaan met religieuze en levensbeschouwelijke diversiteit. Dat zijn de momenten waarin de vonk overspringt – waarin we elkaar verstaan, ondanks verschillen. In de gesprekken komt vanzelf het belang van leren wisselen van  perspectief naar voren.

Op weg naar een nieuw vakleerplan

De manier waarop je samen kijkt naar het vak, bepaalt de koers. De perspectiefgerichte benadering van LERVO, zoals uitgewerkt in het eerste inspiratieboek Nieuwe Werelden Openen, biedt hierbij houvast. Het helpt om het vak helder te positioneren binnen de brede vormingsopdracht van de school. Die helderheid maakt het gesprek met schoolleiders krachtiger. In één geval leidde dat zelfs tot het afblazen van de voorgestelde fusie met maatschappijleer – de waarde en eigenheid van het vak levensbeschouwing stond ineens helder op het netvlies. In andere gevallen kreeg de samenwerking aan het versterken en deels vernieuwen van het programma vorm. Weer samen weten waar je het voor doet is de tijdsinvestering meer dan waard.

 Een nieuw hoofdstuk, dezelfde missie

Dit is mijn laatste LERVO-update. Na de zomer richt ik mij binnen Verus meer op levensbeschouwelijk onderwijs in de volle breedte, en zal in samenwerking met collega’s van andere profielorganisaties de ondersteuning van scholen helpen ontwikkelen. Vanuit die rol blijf ik werken aan wat mij drijft: bijdragen aan krachtige levensbeschouwelijke vorming voor leerlingen, met ruimte voor verschillen én verbondenheid.

Marcel Elsenaar

Heb je een vraag? Neem contact op met Expertisecentrum LERVO via info@lervo.nl